Samenvatting

Financiële positie

De financiële uitgangspositie voor deze begroting is de stand van de begrotingsresultaten uit de Kaderbrief 2023-2026. Dit is tevens de stand tot en met Perioderapportage 6 van 2022. Onderstaand geven wij een overzicht met een toelichting op het verloop van de begrotingsresultaten in 2023-2026:

Toelichting:

Mutaties Begroting 2023

Belastingen
In de begroting 2023 stellen wij door een verdiepingsslag de belastingopbrengsten meerjarig bij. Daarnaast verwerkten wij mutaties in de voorziening riolering en voorziening begraafrechten. Hiervoor verwijzen wij u naar de Paragraaf Lokale Heffingen.

Personeel
We hebben een aanvullend budget voor personeel opgenomen. We zien op verschillende onderdelen dat er een versterking van de organisatie nodig is. Voor onder meer afval, riolering, vergunning en handhaving en griffie nemen we extra middelen op. Hetzelfde geldt voor de invoering van de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb).

Sociaal domein
We streven er in het sociaal domein naar dat we uitkomen met de financiële middelen die we van het Rijk ontvangen. We brachten uw raad via de monitor sociaal domein op de hoogte van de stand van zaken. Er is nog geen financieel evenwicht in het sociaal domein. Dat heeft ook te maken met omstandigheden zoals de stijging van de kosten voor jeugdhulp, de aanzuigende werking door de invoering van het abonnementstarief Wmo, COVID-19 en mensen die vluchten vanwege de oorlog in Oekraïne. Door de hoge inflatie en de energiecrisis neemt de armoede toe. Dit zorgt voor een toename aan kosten in het sociaal domein.

Daarnaast zien we dat tekorten toenemen, omdat de kosten per klant toenemen en de budgetten niet evenredig stijgen met het aantal klanten. Met de cijfers over 2021 kunnen we nu met zekerheid zeggen dat we vanaf dit jaar meer uitgaven hebben in het sociaal domein dan inkomsten. En die trend zet zich de komende jaren door. Zoals verwacht is bij de herijking van het gemeentefonds bij de meicirculaire 2022 is de informatie voor het sociaal domein niet meer duidelijk herleidbaar. We vangen het tekort op in de algemene middelen. De ontvlechting van het sociaal domein in de algemene uitkering in relatie tot de middelen hoe wij ze opgenomen hebben in onze begroting was toch complexer dan aangenomen. Bij de verwerking van de meicirculaire zijn teveel middelen toegerekend aan het resultaat terwijl deze middelen verrekend hadden moeten worden met budgetten in het sociaal domein. Dit corrigeren wij in deze begroting

Van de toezichthouder hebben wij een aanvulling ontvangen op de meicirculaire met betrekking tot de verwerking van de compensatie Jeugdhulp. Wij hebben in onze begroting momenteel 75% van de compensatiemiddelen opgenomen. Het Rijk en VNG werken op dit moment aan de Hervormingsagenda jeugdzorg. Deze zal naar verwachting dit najaar worden afgerond. Vooruitlopend hierop zijn voor de jaren 2022 en 2023 reeds aanvullende, incidentele middelen toegevoegd aan het gemeentefonds, in lijn met de financiële reeks van de uitspraak van de Commissie van Wijzen (CvW). Naast de besparingsopgave die volgt uit de uitspraak van de Commissie van Wijzen heeft het kabinet besloten tot het realiseren van de aanvullende besparing van structureel € 511 miljoen, welke een Rijksverantwoordelijkheid is gemaakt.

Concreet betekent dit dat het aan de Rijksoverheid is om de besparing in te vullen met (wettelijke) maatregelen. Het gaat daarbij om maatregelen waardoor gemeenten minder middelen nodig hebben of waarbij alternatieve inkomsten gegenereerd worden (bv door middel van de invoering van een eigen bijdrage). Ook draagt het Rijk het budgettaire risico ingeval (een deel van) deze maatregelen geen of niet tijdig doorgang vinden.

Door de besparingsopgave mogen wij minder compensatie middelen van het Rijk dan de 75% opnemen. Dit hebben wij verwerkt in de cijfers. Voor de aanvullende besparingsopgave van € 511 miljoen zouden we minder uitgaven voor de jeugdhulp moeten opnemen. Wij ramen onze uitgaven reëel en in overeenstemming met de begroting van de inkooporganisatie Jeugd Zeeland. Onze inschatting is dat de kosten voor de jeugdzorg in de komende jaren zullen stijgen.
We blijven aangeven richting het Rijk dat de beschikbare middelen voor het sociaal domein ontoereikend zijn.

Diversen waar onder actualisatie kapitaallasten
Bij de begroting 2021 was de jaarschijf 2023 niet sluitend, hiervoor hebben wij een onttrekking van € 413.000 gedaan aan de algemene reserve om deze jaarschijf sluitend te maken. Wij draaien deze onttrekking terug in verband met een positief saldo in de jaarschijf 2023. We voegen in de jaarschijf 2026 een bedrag van € 250.000 toe voor de stelpost onvoorzien. Onder andere op basis van de fasering van investeringen uit het investeringsprogramma 2023-2026 hebben we een verdiepingsslag uitgevoerd in onze liquiditeitenplanning en de daaruit volgende rentelasten. Deze actualisatie nemen wij mee in deze begroting. Tenslotte hebben wij nog een aantal besluiten verwerkt die tussen het opmaken van de Kaderbrief 2023-2026 en deze begroting een meerjarig effect hebben.

Verhoging stelpost loon- en prijsontwikkeling
Door schaarste zien we oplopende prijzen in de energie- en materialenmarkt. Ook de kosten voor arbeid stijgen fors. Deze hebben invloed op onze uitgaven. We willen hiervoor de stelpost voor loon en prijsontwikkeling verhogen met € 1.000.000.

Begrotingsuitgangspunten

Wij hebben de onderstaande uitgangspunten uit de kaderbrief 2023-2026 verwerkt in deze meerjarenbegroting.

De stijging van 3,1% geldt niet voor de tarieven en heffingen in de tabel hieronder.

Risico’s

We leven in turbulente tijden met substantiële niet-beïnvloedbare externe ontwikkelingen en opgaven die op ons afkomen. Daarbij hebben we lokaal ambities die ook risico’s met zich meebrengen. Deze ontwikkelingen en bijbehorende risico’s kunnen de voorspelbaarheid van onze begroting mogelijk in gevaar brengen. De belangrijkste risico’s hebben we geïnventariseerd en ingeschat op de kans dat deze zich voordoen en de mogelijke financiële impact die deze hebben op onze begroting.
Deze financiële risico’s voor de meerjarenbegroting 2023-2026 zijn:

• ontwikkelingen binnen het sociaal domein in relatie tot beschikbare middelen
• toekomst dienstverlening RUD;
• invoering Omgevingswet en Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen (WKB);
• uitvoeren (landelijke) maatregelen Klimaat en Duurzaamheid;
• hogere lasten door historisch hoge inflatie;
• hogere bijdragen aan verbonden partijen door nieuw beleid of beleidswijzigingen.

Voor een verdere toelichting op deze risico’s en een inschatting van de impact verwijzen wij naar de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Investeringen 2023-2026

De geplande investeringen in de komende jaren staan in het Investeringsprogramma 2023-2026 (bijlage Investeringsprogramma 2023-2026).

Wonen & leefbaarheid

De investeringen die jaarlijks terugkomen zijn:

• Uitvoering onderhoudsplannen wegen, riolering (WRP) en openbare verlichting;
• Vervanging bedrijfsmiddelen;
• (Mini) containers;
• Landschapsuitvoeringsplan (laatste jaarschijf in 2023).

Voor het verbeteren van de afvalinzameling zijn er investeringen opgenomen voor gescheiden afvalinzameling voor het grondstoffenplan (2022 tot en met 2024, € 250.000 per jaar). Ook zijn er v ervangingsinvesteringen in parkeerautomaten (2025, € 143.000 en 2026 € 320.000) opgenomen

Nieuwe investeringen in 2023 zijn de vervanging van drie verkeersregelinstallaties (€ 350.000), cofinanciering luchtwachttoren Koewacht (€ 235.000), verbeteren datacenter een hogere investering van € 225.000 en uitbreiding verharding De Koegors (€ 165.000).

Uitvoeringsagenda gemeentelijk verkeer- en vervoerplan (GVVP): 2023 en 2024 jaarlijks € 500.000 en in 2025 en 2026 € 100.000.

Totaalplan Binnenstad Terneuzen: In 2024, € 2.500.000, 2025, € 750.000 en in 2026 € 1.250.000.

Zorg & gezondheid
De investering die jaarlijks terugkomt is het v erzamelbudget sportaccommodaties. Daarnaast

verhogen we het investeringskrediet voor Kunstgrasveld VV Terneuzense Boys met € 60.000 naar € 300.000 dit in verband met het verhoogde prijspeil van materialen, inflatie en een milieuvriendelijke infill.

Jeugd & onderwijs

Onderwijshuisvesting: voor het voortgezet onderwijs € 51.000.000 en voor Onderwijshuisvesting Zaamslag € 2.508.000 in 2024.

Klimaat & duurzaamheid

Geen investeringen

Economie & arbeidsmarkt

Een nieuwe investeringen in 2023 is de 6 ^e fase veerhaven en omgeving (€ 600.000)

Goed bestuur

Geen investeringen

Gemeenschappelijk Toezichtkader (GTK)

De Provincie Zeeland heeft in het nieuwe Gemeenschappelijk Toezichtkader (GTK) voorschriften gegeven voor het in beeld brengen van het al dan niet reëel structureel in evenwicht zijn van de begroting. Onderstaand geven wij dit inzicht.

In bovenstaande tabel is te zien dat de begroting 2023 meerjarig reëel sluitend is. Het resultaat wordt gecorrigeerd met onttrekkingen en toevoegingen op de reserves en incidentele baten en lasten. Hieruit blijkt dat wij de structurele lasten kunnen dekken met structurele inkomsten.  Hiermee verwachten wij te voldoen aan de criteria voor repressief toezicht.

Financiële tabellen
De financiële tabellen worden opgebouwd door een automatische koppeling met het financiële softwareprogramma. Hierdoor kunnen in de financiële tabellen afrondingsverschillen van € 1.000 ontstaan.